Wydarzenia ostatnich tygodni pokazują, że to właśnie Ukraina, ze swym doświadczeniem balansowania między Wschodem i Zachodem, wypracowała skuteczną strategię i taktykę osiągania przewagi w grze. Po Szczycie Partnerstwa Wschodniego w Wilnie (29.11.2013), który ujawnił, iż najważniejszym polem gry jest współpraca gospodarcza i obnażył brak podstawowego przygotowania Unii Europejskiej do udziału w wypracowaniu krótko- i długoterminowych, konkretnych rozwiązań problemów ukraińskiej gospodarki, ma miejsce szybka odbudowa relacji Ukrainy z Rosją. Do takiego tempa Ukraina była gotowa od dawna. Jej wyraźną zapowiedź przed szczytem zawierała informacja (z 09.11.2013), prezydenckiej służby prasowej o niespodziewanej wizycie prezydenta W. Janukowycza w Moskwie i rozmowach z prezydentem W. Putinem, lakonicznie precyzująca jej materię: „kwestie relacji handlowo-gospodarczych Ukrainy i Rosji w przededniu Szczytu „Partnerstwa Wschodniego”

Kwestie wzmocnienia kooperacji Ukrainy i państw członkowskich WNP były przedmiotem rozmów podczas Szczytu Szefów Rządów WNP, w St. Petersburgu 20 listopada 2013. Podczas wspólnej konferencji prasowej premierów D.Miedwiediewa, M.Miasnikowicza i M.Azarowa, ten ostatni oświadczył: „dla Ukrainy wyroby przemysłu maszynowego, wspólnej produkcji, w handlu z państwami WNP, stanowią bardzo znaczący odsetek, gdzie udział kooperacji dochodzi do 60-70 %”. Zaraz po powrocie do Kijowa M. Azarow zapowiedział, w imieniu ukraińskiej prezydencji, w WNP 2014 roku, że funkcjonowaniu strefy ma być poświęcony kolejny szczyt premierów w Kijowie w maju. Potwierdził jednocześnie, że Ukraina przygotowuje się do podpisania Umowy o Stowarzyszeniu z UE i przekonywał, iż jej aktywne zaangażowanie w Strefie Wolnego Handlu WNP (Ukraina weszła do niej 20.09.2012 r.), nie będzie kolidować z procesem eurointegracji (!).

Następnego dnia jednak Gabinet Ministrów Ukrainy przyjął postanowienie o wstrzymaniu przygotowań do podpisania umowy stowarzyszeniowej z UE, a jednocześnie polecił ministerstwom „gospodarczym” (rozwoju gospodarczego i handlu, polityki przemysłowej, energetyki i przemysłu węglowego, infrastruktury), wprowadzić do rządowych programów celowych zmiany, mające na celu rozwój handlu, kooperacji i „wymiany technologii” z państwami członkowskimi WNP. Towarzyszyła temu zapowiedź utworzenia nieokreślonej „trójstronnej komisji EU-Ukraina-Rosja”, która miałaby zająć się „odtworzeniem utraconych wolumenów produkcji”. Konieczność odbudowy relacji handlowych z Rosją wielokrotnie ostatnio uzasadniali przedstawiciele oficjalnego Kijowa.

Realizując moskiewskie ustalenia, 26 listopada 2013 r. w Soczi spotkały się rządowe delegacje Ukrainy i Rosji pod przewodnictwem wicepremierów J. Bojko i D. Rogozina. W przeddzień spotkania D. Rogozin przypomniał, że spotkanie odbywa się „po linii spotkań prezydenckich” i ma na celu uniknięcie negatywnych konsekwencji stowarzyszenia Ukrainy z UE w dziedzinie „integracji przemysłowej”. „Widzimy, że dzisiaj rząd Ukrainy uświadomił sobie skalę problemu”, dodał. Uzgodnione, w rosyjskim, czarnomorskim kurorcie, przedsięwzięcia, mające na celu szybką i skuteczną odbudowę rosyjsko-ukraińskiej kooperacji przemysłowej zostały podjęte już wkrótce w ekspresowym tempie, o czym informuje się na portalu ukraińskiego rządu.

2 grudnia 2013 roku, gdy w Kijowie odbywały się potężne demonstracje na rzecz integracji Ukrainy z Europą, miasta Dniepropietrowsk, Mikołajów i Zaporoże odwiedzili wicepremierzy: Ukrainy – Jurij Bojko i Rosji – Dmitrij Rogozin, wraz z delegacjami specjalistów obu stron.

Przedmiotem wizyty gości z Kijowa i Moskwy oficjalnie był stan produkcji eksportowej do Rosji w branżach przemysłów: stoczniowego, lotniczego, kosmicznego i narzędziowo-maszynowego.  Delegacje odwiedziły: Przedsiębiorstwo Państwowe „Zjednoczenie Produkcyjne „Południowy Zakład Budowy Maszyn imienia A.M.Makarowa” („Jużmasz”) i Przedsiębiorstwo Państwowe „Biuro Konstrukcyjne „Południowe” imienia M.K.Jangela”(KB „Jużnoje”).  „Jużmasz”, to wiodąca ukraińska firma w dziedzinie produkcji rakiet kosmicznych i balistycznych, kompleksów rakietowych i sztucznych satelitów Ziemi. Do głównych produktów należy kompleks rakietowo-kosmiczny „Zenit”, zapewniający wprowadzenie na orbitę ładunku o ciężarze do 12 ton. KB „Juznoje”, to przedsiębiorstwo projektowo-konstrukcyjne przygotowujące „pod klucz” całe spectrum sprzętu rakietowo-kosmicznego: rakiety nośne, silniki rakietowe, aparaty kosmiczne itd.   W „Jużmasz”-u zwiedzili halę produkcyjną nr 55, gdzie zapoznali się z montażem rakiety nośnej dla programu „Sea Launch”.

J.Bojko podkreślił kompetencje przybyłej z Moskwy delegacji specjalistów: „rosyjska komanda, która przyjechała, bardzo długo pracowała z naszą komandą. Cel dzisiejszej prezentacji – pokazać nasze możliwości, zainteresować naszych kolegów rozszerzeniem współpracy dla dobra naszych krajów”. Ukraińcy złożyli konkretne propozycje realizacji wspólnych projektów kosmicznych.

D.Rogozin dość ogólnikowo zapowiedział ukazanie się dekretu prezydenta FR w sprawie utworzenia zjednoczonej korporacji rakietowo-kosmicznej jako „bodźca dla dalszego rozwoju kosmonautyki w regionie” i dodał, że „Rosja dzisiaj stoi na progu wielkich przemian, w związku z czym jesteśmy gotowi do elastycznych kroków w planie zwiększania kooperacji. Jesteśmy gotowi pójść tak daleko, jak gotowi jesteście pójść wy” (podkr. WS).

W Mikołajowie delegacje odwiedziły „Czernomorskij Sudostroitielnyj Zawod” OAO („Stocznia Czarnomorska” OSA), gdzie zapoznały się z możliwościami pochylni dla produkcji statków o dużej wyporności i seryjnej produkcji statków na poziomych pochylniach. Drugie z odwiedzonych przedsiębiorstw w Mikołajowie, to utworzony w 1946 r. Kompleks Naukowo-Produkcyjny Budowy Turbin Gazowych „Zorya-Mashproekt”, gdzie goście skoncentrowali uwagę na montażu silników gazowo-turbinowych. Firma projektuje i produkuje turbiny gazowe dla statków morskich i okrętów, branży elektroenergetycznej i magistrali gazowych, eksportując je do Rosji, Białorusi, Indii, Chin, Wietnamu, Korei Południowej. Tu gospodarze również przedstawili ofertę wzajemnie korzystnej kooperacji, prawdopodobnie w zakresie wykorzystania własnego, unikalnego rozwiązania technologicznego – próżniowego kompleksu dla termicznej obróbki łopatek.

W Zaporożu Ukraińcy zaprosili rosyjskich gości do korporacji „Motor Sicz” SA i Przedsiębiorstwa Państwowego „Zaporoskie Biuro Konstrukcyjne Budowy Maszyn „Progress” imienia akademika A.G.Iwczenko (KB „Ivchenko-Progress”). Utworzona w 1907 r. firma „Motor Sicz” produkuje silniki lotnicze i urządzenia gazowo-turbinowe dla samolotów i helikopterów, eksportowane do ponad 100 państw. W swej ofercie ma m.in. silniki do samolotów ljuszyn, Jak, Antonow, w tym największych w świecie An-124 Rusłan i An-225 „Mriya”. Gości interesowały właśnie silniki i unikalne urządzenia przeprowadzania do prób silnikowych (których brak w Rosji). KB „Ivchenko-Progress” projektuje i konstruuje silniki m.in. dla samolotów An-70 i helikopterów Mi-2M.
Wiele wskazuje na to, że odbudowa więzi kooperacyjnych i zintensyfikowanie współpracy Ukrainy i Rosji w zaawansowanych branżach przemysłowych może w nieodległym czasie spowodować zniwelowanie największych problemów ukraińskich przedsiębiorstw, zwłaszcza braku zamówień w przemyśle lotniczo-kosmicznym, stoczniowym i innych. Nie jest wykluczony też wzrost konkurencyjności już rosyjsko-ukraińskiej oferty wobec produkcji niektórych państw Unii Europejskiej.
Warto spostrzec, że odbudowa przemysłowych więzi kooperacyjnych, istniejących w czasach ZSRR, oraz ich modernizacja stosownie do obecnych potrzeb stanowi jeden z instrumentów polityki Rosji w celu integracji w przestrzeni euroazjatyckiej.

Władysław Sokołowski – www.forum-ekonomiczne.pl